หมายเหตุ - นายสมชัย ศรีสุทธิยากร กรรมการการเลือกตั้ง (กกต.) ด้านกิจการบริหารงานเลือกตั้ง และ พล.อ.อนุพงษ์ เผ่าจินดา รัฐมนตรีว่าการกระทรวงมหาดไทย แถลงกรณีคณะกรรมาธิการ (กมธ.) ยกร่างรัฐธรรมนูญ มีข้อเสนอให้กระทรวงมหาดไทย (มท.) และกระทรวงศึกษาธิการ (ศธ.) ทำหน้าที่จัดการเลือกตั้งแทน กกต.

สมชัย ศรีสุทธิยากร

กกต.ด้านกิจการบริหารงานเลือกตั้ง 

      สิ่งสำคัญเริ่มต้นจากอำนาจหน้าที่ในการจัดการเลือกตั้ง โดยสิ่งที่ปรากฏตามกฎหมายอยู่ในขณะนี้ กกต.มีบทบาทหน้าที่จัดการเลือกตั้ง ส่วนกระทรวงมหาดไทยและกระทรวงศึกษาธิการไม่ได้มีอำนาจหน้าที่จัดการเลือกตั้งโดยตรง แต่ภารกิจของหน่วยงานเหล่านี้คือ การบำบัดทุกข์บำรุงสุขและดูแลเรื่องการศึกษา หากจะเปลี่ยนมาให้หน่วยงานดังกล่าวทำหน้าที่จัดการเลือกตั้งนั้นก็ต้องคิดให้ดีและรอบคอบ 

      จากประสบการณ์จากการเลือกตั้งมองว่า การเลือกตั้งไม่ใช่แค่ให้เกิดความสำเร็จ แต่ต้องสำเร็จและดีด้วย สามารถกลั่นกรองบุคคลที่มีความรู้ ความสามารถ คนดีเข้าสู่วงการเมือง ต้องไม่เปิดโอกาสให้คนที่กระทำการทุจริตเลือกตั้ง หรือมุ่งหวังที่จะใช้การเลือกตั้งเป็นเครื่องมือในการเข้าสู่อำนาจทางการเมืองเพื่อสร้างประโยชน์แก่ตัวเอง 

     ทั้งนี้ จากประสบการณ์ 16 ปีของ กกต. นับว่าเป็น 16 ปีของการสั่งสมประสบการณ์ เห็นปัญหา วิธีการ ลูกเล่นต่างๆ ของฝ่ายการเมืองที่ดำเนินการเพื่อทำให้ตัวเองประสบความสำเร็จและได้เปรียบในการเลือกตั้ง จึงอยากให้มองว่าประสบการณ์ดังกล่าวเป็นประสบการณ์ที่เป็นประโยชน์ต่อการจัดการเลือกตั้งให้เกิดความสำเร็จ สามารถคัดคนดีเข้าสู่การเมืองได้ เพราะหากให้กระทรวงมหาดไทยและกระทรวงศึกษาธิการดำเนินการ ก็อาจจะทำได้แค่จัดเลือกตั้งให้เสร็จและประกาศผลเลือกตั้งเท่านั้น ไม่มีกระบวนการการที่จะรองรับความชอบธรรมนักการเมืองได้

     ส่วนเรื่องขององค์กรที่มีหน้าที่ในการจัดการเลือกตั้งนั้น ควรเป็นองค์กรที่มีความชัดเจนเรื่องของความเป็นอิสระและความเป็นกลางทางการเมือง แต่เมื่อใดที่ไปอยู่กับกระทรวงหรือหน่วยงานราชการภายใต้กำกับของฝ่ายการเมือง ความเป็นกลาง ความไว้วางใจก็จะไม่เกิดขึ้น แม้ขณะนี้จะยังไม่มีฝ่ายการเมืองก็ตาม แต่ในอนาคตฝ่ายการเมืองจะเป็นฝ่ายกำกับดูแลราชการ จึงไม่สามารถรับประกันได้ 

    ดังนั้น การให้กระทรวงมหาดไทยจัดการเลือกตั้งนั้นต้องระมัดระวัง เพราะตัวผู้ว่าราชการจังหวัด ผู้บริหารท้องถิ่น กำนัน ผู้ใหญ่บ้าน อาจมีความเชื่อมโยงกับฝ่ายการเมือง เพราะที่ผ่านมา ข้าราชการปกครองหรือข้าราชการครู ล้วนถูกตั้งคำถามว่าถูกแต่งตั้งโดยฝ่ายการเมือง หรือต้องวิ่งไปหานักการเมืองทั้งสิ้น

    หากจะใช้กระทรวงมหาดไทยและกระทรวงศึกษาธิการจัดการเลือกตั้ง ถามว่าทุกวันนี้ใครจะเป็นผู้ว่าฯ จะต้องได้รับการสนับสนุนจากนักการเมืองในพื้นที่หรือไม่ ขณะที่กำนัน ผู้ใหญ่บ้าน กล้าปฏิเสธหรือไม่ว่าไม่ใช่หัวคะแนนนักการเมือง ผู้บริหารองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นก็เป็นเครือญาตินักการเมือง ส่วนบุคลากรทางการศึกษาในพื้นที่ก็ใช้เส้นสายนักการเมืองในการเติบโต ถ้าหากสิ่งเหล่านี้ยังคงมีอยู่ก็ไม่ควรให้การจัดเลือกตั้งไปอยู่ภายใต้หน่วยงานราชการ เพราะไม่สามารถไว้วางใจได้ว่าจะจัดเลือกตั้งได้เป็นกลาง 

     ทั้งนี้ มองว่าคนที่อยากให้เกิดการเปลี่ยนแปลงและสนับสนุนแนวคิดดังกล่าวมีด้วยกันอยู่ 3 กลุ่ม โดยกลุ่มแรกเป็นพวกร้อนวิชา ที่อยากได้ของใหม่ ชอบทดลองในสิ่งใหม่ๆ ทั้งที่เห็นว่าสิ่งนั้นเป็นปัญหา จึงขอเตือนว่าไม่ใช่สิ่งที่จะมาทดลองกันเล่นๆ แต่ควรจะต้องเป็นสิ่งที่มาจากประสบการณ์ เห็นถึงปัญหาต่างๆ ในอดีต มองในสิ่งที่สามารถแก้ไขปัญหาได้อย่างแท้จริง ไม่ใช่เพียงอย่างจะเปลี่ยน อยากจะปรับ โดยไม่คิดถึงผลกระทบที่ตามมาเท่ากับเป็นการถอยหลังลงคลอง 

    กลุ่มที่สองเป็นพวกบ้าอำนาจ คือกลุ่มนักการเมืองที่คาดการณ์ว่าการออกแบบลักษณะหากมีการเลือกตั้งและชนะก็จะเข้ามาดูแลควบคุมกระทรวงมหาดไทย เป็นกลุ่มที่เล็งเห็นผลประโยชน์การณ์ไกล และกลุ่มที่สาม คือกลุ่มที่มีอำนาจในปัจจุบัน ซึ่งไม่รู้จะใช้คำว่าอะไร กลุ่มนี้คิดที่จะใช้อำนาจที่มีอยู่ในปัจจุบัน ควบคุมกลไกต่างๆ ให้เป็นไปตามวัตถุประสงค์ตามความปรารถนา ไม่ได้เป็นการมองระยะยาว แต่เป็นการมองแค่ผลระยะสั้นไม่ได้คิดถึงอนาคตเลย 

    การเลือกตั้งก่อนหน้านี้ คนของกระทรวงมหาดไทยและกระทรวงศึกษาธิการเคยเข้ามาช่วยจัดการเลือกตั้ง แต่อยู่ภายใต้การควบคุมของ กกต.ที่ใช้กลไกที่มีอยู่ในการดูแล จะไม่เหมือนกับแนวคิดใหม่ที่ กกต.จะกลายเป็นเพียงผู้กำกับดูแลเท่านั้น 

    อยากจะเปรียบเทียบว่า การคิดใหม่ในทำนองแบบนี้ท้ายสุดเปรียบเหมือนกับนิทานพื้นบ้านเรื่องจันทโครพ สภาปฏิรูปแห่งชาติ (สปช.) ท้ายสุดจะกลายเป็นเหมือนนางโมรา ที่ยื่นดาบให้โจร นางโมราเขาลังเลใจว่า จะให้ดาบกับใครดีระหว่างพระเอกกับโจร นางโมราตัดสินใจวางดาบไว้ตรงกลางและให้คนทั้งสองไปหยิบกันเองแต่บังเอิญว่า ดาบที่วางไว้ตรงกลางนั้นด้ามของดาบกับไปอยู่กับฝ่ายโจร กรณีนี้บางครั้งสิ่งที่เรามุ่งหวังจะเปลี่ยนแปลง มันเป็นความคิดที่อยากจะจัดการกับโจรกับคนที่ทุจริตการเลือกตั้ง เราสร้างกลไกขึ้นมา แต่กลายเป็นว่า ฝ่ายโจรกลับได้ดาบนั้นไปแล้วเอาดาบนั้นมาทิ่มแทงเรา ก็เท่ากับว่าเรายื่นดาบให้กับโจรกลับมาทำร้ายคนดีหรือไม่ 

     เราสร้างกลไกขึ้นมา เพื่อทำให้การเลือกตั้งบริสุทธิ์และเที่ยงธรรม ทำให้ฝ่ายที่ไม่ถูกต้องชอบธรรม หลุดออกไปจากการเมือง ดังนั้นการจะร่างหรือคิดสิ่งใด คิดว่าประสบการณ์ในอดีตต้องเป็นตัวชี้ว่าเกิดอะไรขึ้น ไม่ใช่แค่มองปัญหาในปัจจุบัน อยากให้ทุกฝ่ายมีสติ เพราะการสร้างกลไกขึ้นมาไม่ได้อยู่ครั้งเดียว แต่จะเป็นกลไกถาวรที่อยู่ไปเรื่อยๆ ยกเว้นจะมีการเปลี่ยนแปลงแก้ไข 

    การพูดแบบนี้ ไม่ได้คิดเพื่อประโยชน์ของ กกต. หรือหวงอำนาจ แต่คิดตามหลักการสากล เพราะองค์กรที่จะจัดการเลือกตั้งต้องอยู่กับองค์กรที่เป็นอิสระ จะเป็นหน่วยงานใดก็ได้ คณะทำงานกี่คนก็ได้ ไม่จำเป็นต้องเป็น กกต. แต่ขอให้มีความเป็นอิสระ ไม่อยู่ภายใต้กำกับของนักการเมืองหรือหน่วยราชการ เพราะประวัติศาสตร์ชี้แล้วว่า ข้าราชการประจำไม่อยู่ในฐานะที่จะไว้ใจว่าเป็นกลางทางการเมือง 

     ส่วนการให้ภาคประชาชนเข้ามามีส่วนร่วมในการจัดการเลือกตั้งนั้น มองว่าภาคประชาสังคมต้องเข้มแข็ง ต้องไม่เป็นลักษณะเข้ามาร่วมตรวจสอบการเลือกตั้งอย่างในปัจจุบัน เพราะทุกวันนี้องค์กรเอกชนไม่ได้มีความเป็นกลางอย่างแท้จริง ทำให้การตรวจสอบเหมือนเข้าข้างฝ่ายใดฝ่ายหนึ่งและกลายเป็นเพียงพิธีกรรมเท่านั้น 

    กระบวนการได้มาของ กกต.จังหวัดก็ต้องเปลี่ยนวิธีคิดในการสรรหา ที่มองว่าต้องได้ผู้ว่าราชการ หรือหัวหน้าส่วนราชการมาเป็น กกต. เพื่อให้การจัดการเลือกตั้งได้รับการช่วยเหลือ ตรงนี้ทำให้ผมไม่ไว้ใจ กกต.จังหวัดร้อยเปอร์เซ็นต์ ถ้าจะสร้างกลไกที่ไว้ใจได้ 

     ต้องมีภาคประชาสังคมเข้ามาเป็น กกต.จังหวัดในสัดส่วนที่เป็นเสียงข้างมาก

พล.อ.อนุพงษ์ เผ่าจินดา

รมว.มหาดไทย

      กรณี กมธ.ยกร่างรัฐธรรมนูญ มีข้อเสนอให้กระทรวงมหาดไทยและกระทรวงศึกษาธิการ ทำหน้าที่จัดการเลือกตั้งแทน กกต.นั้น เอาเป็นว่า ถ้าเป็นกฎหมายออกบังคับใช้ แล้วกำหนดให้องค์กรใดทำหน้าที่นั้น จะเป็นหน่วยงานไหนก็ต้องปฏิบัติตามกฎหมาย และทำให้ได้ดีที่สุด เพราะเป็นเรื่องของประเทศชาติและสังคม ไม่ได้พูดว่าพร้อมหรือไม่พร้อม แต่ถ้าออกมาเป็นกฎหมายให้หน่วยงานใดทำ หน่วยงานนั้นก็ต้องทำให้เรียบร้อย

      ส่วนที่นายสมชัย ศรีสุทธิยากร กกต.ด้านกิจการบริหารงานเลือกตั้ง ออกมาแถลงว่า การให้กระทรวงมหาดไทยจัดการเลือกตั้งเท่ากับเป็นการยื่นดาบให้โจร พร้อมระบุว่า ข้าราชการไว้ใจไม่ได้นั้น ถ้าให้พูดแทนคนมหาดไทย เพราะเมื่อถึงตอนนั้น ผมก็ไม่ได้อยู่ที่กระทรวงมหาดไทยแล้ว ผมมีความเชื่อมั่นว่า ข้าราชการไทยที่ดีก็มี ผมคิดว่า ถ้าให้ทำเขาก็ทำได้ดี ไม่เลวร้ายขนาดนั้นหรอก หรือถ้าให้หน่วยงานอื่นเป็นผู้จัดการเลือกตั้งนั้น ผมก็เชื่อมั่นว่า จะทำได้ดี ไม่มีใครเป็นผู้ร้ายแบบขาว-ดำ ขนาดนั้นหรอก