เรื่อง

ผลการดำเนินงาน

1. การดำเนินงานของคณะกรรมการฯ

1.1 ปรับปรุงแก้ไขคำสั่งคณะอนุกรรมการคัดกรองกรณีถูกกระทำทรมานและถูกบังคับให้หายสาบสูญ จำนวน 11 ชุด

- ขยายขอบเขตหน้าที่และอำนาจของคณะอนุกรรมการคัดกรองฯ จาก “รับเรื่องราวร้องทุกข์ พิจารณาคัดกรองคำร้องกรณีถูกกระทำทรมานและถูกบังคับให้หายสาบสูญในเขตพื้นที่ที่รับผิดชอบ โดยอาศัยหลักเกณฑ์ตามกฎหมายอนุสัญญาต่อต้านการทรมานและการประติบัติหรือการลงโทษที่โหดร้ายไร้มนุษยธรรมหรือที่ย่ำยีศักดิ์ศรี และอนุสัญญาระหว่างประเทศว่าด้วยการคุ้มครองบุคคลทุกคน จากการบังคับให้หายสาบสูญ” เป็น “รับเรื่องราวร้องทุกข์ ตรวจสอบข้อมูล แสวงหาข้อเท็จจริง และพยานหลักฐานเพื่อประกอบคำร้อง และพิจารณาคัดกรอง...”

1.2 การพิจารณาแนวทางดำเนินการ

กรณีบุคคลไทยสูญหายในต่างประเทศ

- ปัจจุบันมีบุคคลไทยที่สูญหายในต่างประเทศ 9 ราย โดยแบ่งเป็นใน สปป. ลาว 5 ราย ในเวียดนาม 3 ราย และในกัมพูชา 1 ราย ซึ่งคณะกรรมการฯ มีมติว่า อำนาจหน้าที่ของคณะกรรมการฯ มีเขตอำนาจดำเนินงานภายในประเทศเท่านั้น ดังนั้น หากได้รับเรื่องร้องเรียนกรณีบุคคลไทยสูญหายในต่างประเทศ ให้คณะอนุกรรมการคัดกรองฯ รับเรื่องร้องทุกข์ตรวจสอบข้อมูล แสวงหาข้อเท็จจริง พยานหลักฐานจากญาติของบุคคลสูญหายแล้วประสานไปยังกระทรวงการต่างประเทศ สำนักงานตำรวจแห่งชาติ กรมสอบสวนคดีพิเศษ และสำนักงานอัยการสูงสุด เพื่อดำเนินการต่อไป

1.3 การติดตามและผลักดันร่างพระราชบัญญัติป้องกันและปราบปรามการทรมานและการกระทำให้บุคคล สูญหาย พ.ศ. ....

- กรมคุ้มครองสิทธิและเสรีภาพ ได้ร่วมกับทุกภาคส่วนที่เกี่ยวข้องยกร่างพระราชบัญญัติฯ และเมื่อวันที่ 16 กันยายน 2564 สภาผู้แทนราษฎรได้มีมติเห็นชอบรับหลักการร่างพระราชบัญญัติฯ ปัจจุบันอยู่ระหว่างการพิจารณาของคณะกรรมาธิการฯ

1.4 การเยือนอย่างไม่เป็นทางการของผู้แทนจากคณะทำงานสหประชาชาติว่าด้วยการหายสาบสูญ

โดยถูกบังคับหรือไม่สมัครใจ

- คณะกรรมการฯ ได้มีมติเห็นชอบให้คณะทำงานสหประชาชาติฯ เยือนอย่างไม่เป็นทางการฯ เมื่อสถานการณ์การแพร่ระบาดของโรคติดเชื้อไวรัสโคโรนา 2019 สิ้นสุดลง โดยในระหว่างนี้ให้จัดประชุมหารือกับคณะทำงานสหประชาชาติฯ ในรูปแบบออนไลน์

1.5 การเสนอชื่อบุคคลลงสมัครรับเลือกตั้งเป็นสมาชิกคณะกรรมการสหประชาชาติประจำอนุสัญญาต่อต้านการทรมาน และการประติบัติหรือการลงโทษอื่นที่โหดร้าย ไร้มนุษยธรรมหรือที่ย่ำยีศักดิ์ศรี

- คณะกรรมการสหประชาชาติฯ 5 คน ได้หมดวาระเมื่อวันที่ 31 ธันวาคม 2564 กระทรวงการต่างประเทศ (กต.) และ ยธ. ได้เสนอชื่อ ดร. ศรีประภา เพชรมีศรี อาจารย์ประจำสถาบันสิทธิมนุษยชนและสันติศึกษา มหาวิทยาลัยมหิดล ซึ่งเป็นอดีตผู้แทนประเทศไทยในคณะกรรมาธิการระหว่างรัฐบาลอาเซียนว่าด้วยสิทธิมนุษยชนระหว่างปี 2552-2555

2. การดำเนินงานของคณะอนุกรรมการติดตามและตรวจสอบกรณีถูกกระทำทรมานและถูกบังคับให้หายสาบสูญ

2.1 การติดตามและตรวจสอบกรณีถูกบังคับให้หายสาบสูญ จำนวน 90 ราย

- แบ่งเป็น 2 กรณี ได้แก่ 1) กรณีบุคคลสูญหายตามบัญชีรายชื่อของคณะทำงานสหประชาชาติฯ 87 ราย โดยแยกเป็น กรณีที่ถอนรายชื่อออกจากบัญชีฯ แล้ว 12 ราย อยู่ระหว่าง กต. ส่งให้คณะทำงานสหประชาชาติฯ พิจารณา 67 ราย อยู่ระหว่างตรวจสอบข้อเท็จจริงของกรมสอบสวนคดีพิเศษ 3 ราย และอยู่ระหว่างตรวจสอบข้อเท็จจริงของกรมคุ้มครองสิทธิและเสรีภาพ 5 ราย 2) กรณีบุคคลสูญหายที่ส่งต่อมาจากคณะอนุกรรมการคัดกรองฯ 3 ราย ปัจจุบันอยู่ระหว่างการตรวจสอบข้อเท็จจริงของกรมสอบสวนคดีพิเศษ 2 ราย และอยู่ระหว่างการตรวจสอบข้อเท็จจริงของกรมคุ้มครองสิทธิและเสรีภาพ 1 ราย

2.2 การดำเนินการเพื่อลดข้อห่วงกังวลของคณะทำงานสหประชาชาติฯ

- เนื่องจากคณะทำงานสหประชาชาติฯ แจ้งว่ามีข้อร้องเรียนการปฏิบัติงานของเจ้าหน้าที่ที่ไปพบครอบครัวบุคคลผู้สูญหายเพื่อโน้มน้าวใจให้ถอนเรื่องหรือยุติการติดตามผู้สูญหายโดยคณะอนุกรรมการติดตามฯ ได้ดำเนินการ เช่น ลงพื้นที่ร่วมกับเจ้าหน้าที่ของรัฐ เพื่อให้เห็นวิธีการดำเนินงานจริงและสร้างความเชื่อมั่นว่าญาติผู้เสียหายไม่ได้ถูกโน้มน้าวให้ถอนเรื่อง นอกจากนี้คณะทำงานสหประชาชาติฯ ได้มีคำแนะนำเกี่ยวกับการติดตามตรวจสอบกรณีบุคคลถูกบังคับให้หายสาบสูญในประเทศไทย ผ่าน กต. โดยมีสาระสำคัญ ได้แก่ 1) ภาครัฐควรใช้วิธีการติดตามตรวจสอบกรณีบุคคลถูกบังคับให้หายสาบสูญที่แสดงถึงความเคารพไม่กดดันญาติผู้เสียหาย เปิดโอกาสให้บุคคลเหล่านั้นพูดได้อย่างอิสระ และรับฟังความคิดเห็นของสมาชิกทุกคนในครอบครัวของผู้เสียหาย และ 2) หน่วยงานที่เกี่ยวข้องควรหารือกับผู้แทนองค์กรภาคประชาสังคม เพื่อพิจารณาแนวทางที่เหมาะสมในการประสานกับญาติผู้เสียหาย

3. การดำเนินงานของคณะอนุกรรมการเยียวยากรณีถูกกระทำทรมานและถูกบังคับให้หายสาบสูญ

- การพิจารณาเยียวยากรณีคณะกรรมการญาติวีรชนพฤษภา 35 ขอให้ภาครัฐจ่ายค่าชดใช้ในอัตราก้าวหน้าตามหลักสากลตามข้อเสนอของคณะกรรมการอิสระเพื่อติดตามผู้เสียหายและช่วยเหลือผู้เสียหายจากเหตุการณ์เดือนพฤษภาคม 2535 เพื่อช่วยเหลือญาติวีรชนที่เสียชีวิตและสูญหาย

- คณะอนุกรรมการเยียวยาฯ ได้มีมติให้ญาติผู้สูญหายได้รับค่าทดแทนจากรัฐ รายละ 413,368 บาทซึ่งถือว่าเป็นการได้รับการเยียวยาจากรัฐพอสมควรแล้ว

4. การดำเนินงานของคณะอนุกรรมการป้องกันการกระทำทรมานและการบังคับให้หายสายสูญ เช่น

4.1 การจัดประชุมเชิงปฏิบัติการเกี่ยวกับกฎหมาย

และมาตรฐานระหว่างประเทศ การสืบสวนสอบสวนกรณีที่สงสัยว่าเป็นการเสียชีวิตโดยมิชอบด้วยกฎหมายและการบังคับให้สูญหาย

- สำนักงานข้าหลวงใหญ่สิทธิมนุษยชนแห่งสหประชาชาติและคณะกรรมการนักนิติศาสตร์สากล จัดประชุมฯ เมื่อวันที่ 21-22 ธันวาคม 2563 โดยมีวัตถุประสงค์เพื่ออบรมให้ความรู้ในการสืบสวนสอบสวน เก็บข้อมูล และพยานหลักฐานต่างๆ ในกรณีเสียชีวิตโดยมิชอบโดยกฎหมาย

4.2 การจัดประชุมเชิงปฏิบัติการเพื่อส่งเสริมความรู้ความเข้าใจเกี่ยวกับหลักสิทธิมนุษยชนในการปฏิบัติงานของผู้บังคับใช้กฎหมาย

- โครงการพัฒนาแห่งสหประชาชาติ จัดประชุมฯ เมื่อวันที่ 22-23 มีนาคม 2564 มีวัตถุประสงค์เพื่อสร้างความรู้ความเข้าใจให้กับเจ้าหน้าที่บังคับใช้กฎหมายในประเด็นสิทธิมนุษยชน รวมทั้งฝึกปฏิบัติในการประยุกต์ใช้สิทธิมนุษยชนในการปฏิบัติหน้าที่กับบุคคลที่มีความหลากหลายทางเพศ

4.3 การประชุมเชิงปฏิบัติการเพื่อส่งเสริมความรู้ความเข้าใจเกี่ยวกับหลักสิทธิมนุษยชนในการปฏิบัติงานของผู้บังคับใช้กฎหมาย ครั้งที่ 2 ผ่านแอปพลิเคชัน Cisco Webex

- ผู้เข้าร่วมประชุมฯ ประกอบด้วย เจ้าหน้าที่บังคับใช้กฎหมาย เช่น สำนักงานตำรวจแห่งชาติ และสำนักงานคณะกรรมการป้องกันและปราบปรามยาเสพติด 40 คน มีวัตถุประสงค์เพื่อสร้างความรู้ความเข้าใจให้กับเจ้าหน้าที่บังคับใช้กฎหมายในประเด็นสิทธิมนุษยชนโดยเฉพาะอนุสัญญาต่อต้านการทรมานและการประติบัติหรือการลงโทษอื่นที่โหดร้ายไร้มนุษยธรรม หรือที่ย่ำยีศักดิ์ศรีรวมทั้งฝึกปฏิบัติในการประยุกต์ใช้สิทธิมนุษยชนในการปฏิบัติหน้าที่กับบุคคลที่มีความหลากหลายทางเพศ

4.4 การผลิตสื่อประชาสัมพันธ์

- ผลิตสื่อประชาสัมพันธ์ เพื่อเผยแพร่สรุปความรู้เกี่ยวกับอนุสัญญาต่อต้านการทรมานฯ และอนุสัญญาระหว่างประเทศว่าด้วยการคุ้มครองบุคคลทุกคนจากการบังคับให้หายสาบสูญ แก่เจ้าหน้าที่ที่เกี่ยวข้องและสาธารณชน

5. การดำเนินงานของคณะอนุกรรมการคัดกรองกรณีถูกกระทำทรมารและถูกบังคับให้หายสาบสูญ

- สถิติการรับเรื่องราวร้องทุกข์ของคณะอนุกรรมการคัดกรองฯ เขตพื้นที่ 1-11 ในปีงบประมาณ พ.ศ. 2564

5. คณะอนุกรรมการคัดกรองฯ ได้รับเรื่องราวร้องทุกข์ในปีงบประมาณ พ.ศ. 2564 กรณีถูกกระทำทรมาน 7 เรื่อง โดยคณะอนุกรรมการคัดกรองฯ ในเขตพื้นที่จังหวัดชายแดนภาคใต้ เป็นเขตพื้นที่ที่ได้รับเรื่องร้องเรียนมากที่สุด ปัจจุบันอยู่ระหว่างดำเนินการ ทั้งนี้ เมื่อเทียบกับปีงบประมาณ พ.ศ. 2563 พบว่า มีสัดส่วนลดลง คิดเป็นร้อยละ 80.6