ข้อเสนอแนะของคณะกรรมาธิการฯ

ผลการพิจารณา

1. ด้านนโยบาย

     1.1 ควรมีกฎหมายว่าด้วยการมีส่วนร่วมของประชาชนให้สอดคล้องกับบริบทของประเทศ พื้นที่และการเปลี่ยนแปลงของกระแสโลก เพื่อใช้เป็นกฎหมายกลาง และควรมีการปรับปรุงกฎหมายที่เกี่ยวข้องกับการกระจายอำนาจ งบประมาณของอปท. และการบริหารจัดการทุนทางวัฒนธรรมเพื่อให้เกิดการมีส่วนร่วมของ อปท. และชุมชนได้อย่างแท้จริง รวมทั้งต้องมีการบังคับใช้กฎหมายที่เกี่ยวข้องให้เกิดผลในการพัฒนาอย่างยั่งยืนต่อไป

     1.2 ควรมีการปรับโครงสร้างด้านการบริหารงานบุคคลของ อปท. ให้สามารถรับบุคลากรที่มีความรู้ความสามารถมาช่วยดำเนินการ

     1.3 อปท. ต้องกำหนดให้มีวิสัยทัศน์ ยุทธศาสตร์ และนโยบายสาธารณะของท้องถิ่น ตามยุทธศาสตร์การขับเคลื่อน โดยนำ “มิติวัฒนธรรม” มาใช้เป็นองค์ประกอบในการศึกษาการสร้างการมีส่วนร่วมของชุมชน รวมทั้งให้ความสำคัญของ “วัฒนธรรม” และบรรจุ “มิติวัฒนธรรม” ในการจัดทำนโยบายโครงการ การจัดทำงบประมาณ และองค์กรต่างๆ ตั้งแต่ระดับท้องถิ่นไปจนถึงระดับประเทศ ตลอดจนต้องมีกลไกสนับสนุนให้ อปท. สามารถออกข้อบัญญัติท้องถิ่นได้เอง

     1.4 ควรเร่งรัดปรับปรุง พ.ร.บ. โบราณสถานโบราณวัตถุ ศิลปวัตถุ และพิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ พ.ศ. 04 เพื่อเป็นการกระจายอำนาจให้อปท. มีหน้าที่อำนาจในการดูแลโบราณสถาน และโบราณวัตถุ ทั้งนี้ ต้องคำนึงถึงความพร้อมของ อปท. ด้วย

มท. (กรมส่งเสริมการปกครองท้องถิ่น) ได้ร่วมกับคณะโบราณคดี มหาวิทยาลัยศิลปากร จัดทำมาตรฐานการส่งเสริมศาสนา ศิลปะ วัฒนธรรม และจารีตประเพณีท้องถิ่น เพื่อใช้เป็นแนวทางปฏิบัติของ อปท. สรุปได้ดังนี้

     1) มีแนวคิดพื้นฐานที่มุ่งให้ประชาชนในท้องถิ่นเป็นศูนย์กลาง ส่วน อปท. เป็นผู้สนับสนุนให้ประชาชนได้มีความรู้ ความเข้าใจ และมีศักยภาพรวม 4 ด้าน คือ การเรียนรู้ การมีส่วนร่วม การสร้างเครือข่าย และการอยู่ร่วมกันอย่างสมานฉันท์

     2) มีการส่งเสริมให้ประชาชนในท้องถิ่นมีส่วนร่วมในการทำนุบำรุงศาสนา ศิลปะ วัฒนธรรม และจารีตประเพณี โดยมีแนวคิด ดังนี้

          2.1) ส่งเสริมให้ประชาชนในท้องถิ่นเข้าร่วมกิจกรรมของศาสนาที่ตนเองนับถือ และกิจกรรมที่จัดขึ้นในเทศกาลต่างๆ ตามประเพณีท้องถิ่น

          2.2) รับฟังความคิดเห็นของประชาชนในท้องถิ่นเพื่ออนุรักษ์และส่งเสริมการดำเนินชีวิตตามศาสนา ศิลปะ วัฒนธรรม จารีตประเพณี และภูมิปัญญาท้องถิ่น

          2.3) วางแผนกิจกรรมให้ประชาชนมีส่วนร่วมในการส่งเสริมศาสนา ศิลปะ วัฒนธรรม และจารีตประเพณีท้องถิ่น

          2.4) จัดกิจกรรมส่งเสริมวัฒนธรรม และจารีตประเพณีท้องถิ่น เพื่อให้ประชาชนในท้องถิ่นได้มีส่วนร่วม ทั้งนี้ อยู่ระหว่างดำเนินการศึกษาและวิเคราะห์มาตรฐานการส่งเสริมศาสนาฯ เพื่อปรับปรุงให้สอดคล้องกับนโยบายและกฎหมายที่เกี่ยวข้อง โดยจะได้นำข้อเสนอแนะของ กมธ. ไปปรับปรุงมาตรฐานดังกล่าวต่อไป

     วธ. (กรมศิลปากร) ได้เร่งรัดปรับปรุง พ.ร.บ. โบราณสถานฯ เพื่อกระจายอำนาจและกำหนดให้ อปท. มีหน้าที่และอำนาจในการดูแลโบราณสถานโบราณวัตถุ

2. ด้านการบริหารการจัดการ

     2.1 นำหลักการจัดการภาครัฐแนวใหม่มาประยุกต์ใช้เพื่อพัฒนาองค์การให้สามารถตอบสนองความต้องการของประชาชน และพัฒนาระบบสารสนเทศในการจัดทำฐานข้อมูล (Big data) ทางด้านวัฒนธรรมที่สัมผัสได้ และสัมผัสไม่ได้

     2.2 ออกแบบและพัฒนาขั้นตอนของการมีส่วนร่วมในการทำงานของประชาชน เพื่อสร้างให้เป็นวิถีชุมชนและสร้างความเป็นปึกแผ่น รวมถึงการเผยแพร่ประชาสัมพันธ์ข้อมูลข่าวสารและการดำเนินงานของรัฐสภาให้ทั่วถึง เช่น การใช้สื่อดิจิทัล การจัดให้มี Application software ทางด้านวัฒนธรรม รวมทั้งให้ความสำคัญกับการบริหารจัดการทุนทางวัฒนธรรม และโบราณสถานให้เป็นที่รู้จัก ตลอดจนการดำเนินการบูรณาการร่วมกันของหน่วยงานที่เกี่ยวข้องกับวัฒนธรรม

วธ. มีข้อเสนอแนะเพิ่มเติม ดังนี้

     - การจัดทำฐานข้อมูล (Big data) ทางด้านวัฒนธรรมควรประกอบด้วย เว็บไซต์ศูนย์ข้อมูลด้านวัฒนธรรม ระบบเปิดเผยข้อมูลภาครัฐ ระบบตรวจสอบและรับฟังเสียงสื่อสังคมออนไลน์ เช่น Facebook Twitter และ YouTube ระบบตอบคำถามอัตโนมัติ ระบบสารานุกรมเสรีด้านวัฒนธรรม ระบบสืบค้นข้อมูลอัจฉริยะด้านวัฒนธรรม ระบบ กฤตภาคข่าวออนไลน์ และแอปพลิเคชัน

     - การให้ความสำคัญกับการบริหารจัดการทุนทางวัฒนธรรม และโบราณสถานให้เป็นที่รู้จักควรกำหนดกลไกให้ภาครัฐเข้ามามีส่วนร่วมกับประชาชนในท้องที่

     - การดำเนินการบูรณาการร่วมกันของหน่วยงานที่เกี่ยวข้องกับวัฒนธรรม ควรให้ วธ. สภาวัฒนธรรมตำบล ชุมชนท้องถิ่น และชุมชนทางสังคมร่วมกันขับเคลื่อนด้านวัฒนธรรมโดยวิสาหกิจเพื่อสังคมให้มากขึ้น

3. ด้านการเสริมสร้างสมรรถภาพของผู้มีส่วนได้เสีย

     3.1 ควรมีการปลูกฝังจิตสำนึกในการมีส่วนร่วมอนุรักษ์ บริหารจัดการ และสืบสานวัฒนธรรมและภูมิปัญญาท้องถิ่นให้แก่เด็กและเยาวชน และควรจัดให้มีกองทุนวัฒนธรรม เพื่อให้ อปท. และชุมชนมีทรัพยากรในการดำเนินการ รวมทั้งควรจัดให้มีรางวัลตอบแทน อปท. ที่ประสบความสำเร็จ ในการมีส่วนร่วมของประชาชนในด้านวัฒนธรรมและ ภูมิปัญญาท้องถิ่น

     3.2 พัฒนาและเสริมสร้างความเข้มแข็งให้แก่ภาคประชาสังคม และสนับสนุนให้มีการสร้างเครือข่ายชุมชนในระดับจังหวัด ระดับภูมิภาค และระดับประเทศ รวมทั้งพัฒนาศักยภาพของ อปท. ในเรื่องการบริหารจัดการทางวัฒนธรรม โดยทำงานร่วมกับสถาบันการศึกษา ปราชญ์ชาวบ้าน ศิลปินและนักบริหารจัดการทุนทางวัฒนธรรมที่เชี่ยวชาญ

วธ. มีข้อเสนอแนะเพิ่มเติม ดังนี้

     - การปลูกฝังจิตสำนึกในการมีส่วนร่วมอนุรักษ์บริหารจัดการ และสืบสานวัฒนธรรมและภูมิปัญญาท้องถิ่น ควรเริ่มตั้งแต่สถาบันครอบครัว สถาบันการศึกษา รวมทั้งส่งเสริมการเรียนรู้ในการสืบทอดวัฒนธรรมให้แก่ประชาชนทุกระดับทุกวัย โดยมีศิลปิน นักวิชาการ ปราชญ์ท้องถิ่นเป็นผู้ให้ความรู้ ตลอดจนควรมีหลักสูตรท้องถิ่นให้ได้เรียนรู้

     - ได้มีการดำเนินงานการส่งเสริมและรักษามรดกภูมิปัญญาทางวัฒนธรรมให้มีความสืบเนื่องและยั่งยืนตาม พ.ร.บ. ส่งสริมและรักษามรดกภูมิปัญญาทางวัฒนธรรม พ.ศ. 59 รวมทั้งสร้างแนวทางความร่วมมือระหว่างชุมชนที่มีมรดกภูมิปัญญาทางวัฒนธรรมของแต่ละท้องที่เพื่อรวบรวมและจัดทำรายการเบื้องต้นในการประกาศขึ้นบัญชีมรดก ภูมิปัญญาทางวัฒนธรรม อีกทั้งยังมีข้อมูลที่ไม่สามารถจับต้องได้อันเป็นข้อมูลทุติยภูมิทางวิชาการที่สามารถศึกษา ค้นคว้า ข้อมูลเพื่อนำมาเป็นข้อมูลสำหรับต่อยอดทุนทางวัฒนธรรมของชุมชน ประชาชนทั่วไป หรือองค์กรต่างๆ ได้

กค. เห็นว่า การจัดตั้งกองทุนทางวัฒนธรรม ควรให้กองทุนดังกล่าวมีรายได้จากการจัดกิจกรรมและแหล่งการท่องเที่ยว งบประมาณของ อปท. การบริจาคจากภาครัฐ ภาคเอกชน และ ภาคประชาชน เพื่อให้มีทรัพยากรเพียงพอใน การดำเนินการ

4. ด้านแหล่งรายได้และกองทุนทางด้านวัฒนธรรม

ควรมีการออกแบบและจัดตั้งกองทุนทางด้านวัฒนธรรมโดยมีรายได้จากการจัดกิจกรรมและแหล่งท่องเที่ยวงบประมาณของ อปท. การบริจาคจากภาครัฐ ภาคเอกชน และภาคประชาชน

กค. เห็นว่า หากมีความจำเป็นต้องจัดตั้งกองทุนทางวัฒนธรรม เพื่อเป็นแหล่งในการบริหารจัดการหน่วยงานของรัฐตาม พ.ร.บ. การบริหารทุนหมุนเวียน พ.ศ. 58 จะต้องจัดทำรายละเอียดเหตุผลความจำเป็น วัตถุประสงค์ แหล่งที่มาของเงิน แผนการดำเนินการ และแผนการเงินของกองทุนเสนอต่อ คกก. นโยบายการบริหารทุนหมุนเวียนตาม ม. 14 แห่ง พ.ร.บ. การบริหารทุนหมุนเวียนฯและตาม ม. 63 แห่ง พ.ร.บ. วินัยการเงินการคลังของรัฐ พ.ศ. 61

5. ด้านการออกแบบการเสริมสร้างการมีส่วนร่วมของ อปท. และชุมชน ในการบริหารจัดการทางวัฒนธรรม

ให้นำกระบวนการการมีส่วนร่วมในการบริหารจัดการกองทุนทางวัฒนธรรมมาประยุกต์ใช้ โดยผ่านกระบวนการพัฒนาศักยภาพของชุมชนและ อปท. โดยการทำงานเป็นระยะต่างๆ คือ

     - ระยะเตรียมการที่ต้องมีการสำรวจ

     - ระยะต่อไป คือ การวางแผนการมีส่วนร่วมของภาคส่วนต่างๆ เพื่อนำไปสู่การตัดสินใจ โดยมี อปท.และชุมชนดำเนินการ ไม่ว่าจะเป็นการฟื้นฟู อนุรักษ์พัฒนา และสืบสาน

     - ระยะต่อมา คือ การติดตามและการพัฒนา รวมทั้งขยายผล ตลอดจนให้สภาองค์กรชุมชนระดับหมู่บ้าน ระดับตำบล เข้ามามีส่วนร่วมในการขับเคลื่อนกับการบริหารจัดการกองทุนทางวัฒนธรรมกับ อปท. ตามที่กำหนดไว้ใน พ.ร.บ. สภาองค์กรชุมชน พ.ศ. 51

มท. ได้ออกระเบียบกระทรวงมหาดไทยว่าด้วยคณะกรรมการชุมชนของเทศบาล พ.ศ. 64

มีสาระสำคัญ ดังนี้

     - เพื่อให้ประชาชนในเขตเทศบาลมีส่วนร่วมในการพัฒนาชุมชนท้องถิ่นของตนเองและมีบทบาทในการแก้ไขปัญหาโครงสร้างพื้นฐาน เศรษฐกิจ สังคม การจัดการสิ่งแวดล้อมและทรัพยากรธรรมชาติ การบำรุงศิลปะ จารีตประเพณี ภูมิปัญญาท้องถิ่นในชุมชนของตนเอง เพื่อให้สอดคล้องกับหลักเกณฑ์และวิธีการบริหารกิจการบ้านเมืองที่ดี และเพื่อสร้างความเข้มแข็งให้กับชุมชน

     - คกก. ชุมชนมีที่มาจากการเลือกโดยประชาชนในชุมชน จำนวนไม่น้อยกว่า 5 คน แต่ไม่เกิน 9 คน มีวาระในการปฏิบัติหน้าที่คราวละ 4 ปี

     - การดำเนินงาน การส่งเสริม และการสนับสนุน คกก. ชุมชน กำหนดให้นายกเทศมนตรีมีหน้าที่ส่งเสริมสนับสนุนการดำเนินงาน ให้คำแนะนำแก่ คกก. ชุมชน รวมทั้งกลั่นกรองข้อเสนอแนะในการแก้ไขปัญหาของชุมชนและเทศบาล และเทศบาลอาจอุดหนุนงบประมาณให้แก่ คกก. ชุมชน เพื่อดำเนินการตามอำนาจหน้าที่ กฎหมาย กฎ ระเบียบ หรือหลักเกณฑ์ที่ มท. กำหนด