รายงานประจำปีเกี่ยวกับการปฏิบัติตามพระราชบัญญัติการผังเมือง พ.ศ. 2562 (ปีงบประมาณ พ.ศ. 2563)

Details: Category: มติ ครม.; Published: Wednesday, 26 May 2021 00:55; Hits: 2105

GOV 5

รายงานประจำปีเกี่ยวกับการปฏิบัติตามพระราชบัญญัติการผังเมือง พ.ศ. 2562 (ปีงบประมาณ พ.ศ. 2563)

คณะรัฐมนตรีรับทราบรายงานประจำปีเกี่ยวกับการปฏิบัติตามพระราชบัญญัติการผังเมือง พ.ศ. 2562 (ปีงบประมาณ พ.ศ. 2563) ตามที่กระทรวงมหาดไทย (มท.) เสนอ และให้นำเสนอสภาผู้แทนราษฎรและวุฒิสภาต่อไป

สาระสำคัญของรายงาน

ผลการดำเนินการและผลสัมฤทธิ์ของการวางและจัดทำผังเมือง รวมทั้งปัญหาและอุปสรรค สรุปสาระสำคัญได้ ดังนี้

1. การวางและจัดทำผังเมือง (ตามมาตรา 8)

1.1 ผังนโยบายการใช้ประโยชน์พื้นที่

1) ผังนโยบายระดับประเทศ การดำเนินงานที่ผ่านมาได้มีการวางผังนโยบายระดับประเทศให้สอดคล้องกับยุทธศาสตร์ชาติ 20 ปี แผนพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติและการเปลี่ยนแปลงสถานการณ์ และบริบทของประเทศ เพื่อชี้นำการพัฒนาทางกายภาพระดับชาติ โดยบูรณาการการพัฒนาพื้นที่รายสาขาให้บรรลุเป้าหมายในการสร้างความมั่นคง มั่งคั่ง และยั่งยืน ซึ่งจะเป็นเครื่องมือในการประสานแผนการดำเนินการกับหน่วยงานที่เกี่ยวข้องในการวางแผน/ผังพัฒนาพื้นที่ทุกระดับ ให้มีทิศทางการพัฒนาพื้นที่สู่เป้าหมายเดียวกัน เช่น ส่งเสริมการอยู่อาศัยในเขตเมือง กระจายการจ้างงานไปสู่ภูมิภาคเพื่อลดการย้ายถิ่นฐาน สงวนและอนุรักษ์ป่าไม้ร้อยละ 40 กำหนด Zoning เกษตรกรรม และพัฒนา “เมืองกระชับ”

ปัญหาอุปสรรค การวางผังนโยบายระดับประเทศมีความซับซ้อนของการบูรณาการข้อมูลการเปลี่ยนแปลงของสถานการณ์ภายนอกและภายในประเทศ กฎหมาย ยุทธศาสตร์ นโยบายและแผนงานโครงการของหน่วยงานทุกกระทรวงที่เกี่ยวข้องกับการพัฒนาพื้นที่ให้มีความสอดคล้องกัน และการรวบรวมและวิเคราะห์ข้อมูลที่มีที่มาจากหลายแหล่ง ทำให้ต้องใช้เวลาตรวจสอบความถูกต้องของข้อมูลต่างๆ รวมทั้งจากสถานการณ์การแพร่ระบาดของโรคโควิด-19 ยังไม่ยุติและความไม่ชัดเจนของแนวโน้มการพัฒนาเศรษฐกิจโลก ส่งผลให้ไม่สามารถนำทิศทางและเป้าหมายการพัฒนาของผังนโยบายระดับประเทศที่ได้ศึกษาวิเคราะห์ไว้ก่อนเกิดสถานการณ์มาใช้ จึงมีความจำเป็นต้องมีการทบทวนและวิเคราะห์ภายใต้สถานการณ์ที่เปลี่ยนแปลงไป และให้สอดคล้องกับการปรับปรุงยุทธศาสตร์ชาติและแผนพัฒนาเศรษฐกิจ

2) ผังนโยบายระดับภาค การดำเนินงานที่ผ่านมาได้มีการกำหนดบทบาทและตำแหน่งการพัฒนาภาค การศึกษาวิเคราะห์สถานการณ์การเปลี่ยนแปลงและแนวโน้มด้านต่างๆ เช่น การใช้ประโยชน์ที่ดิน การพัฒนาเมืองและชนบท ประชากร เศรษฐกิจและสังคม โครงสร้างพื้นฐาน รวมถึงการวิเคราะห์ความเหมาะสมของพื้นที่ในการพัฒนาด้านการพัฒนาเมืองและชุมชน การพัฒนาด้านเกษตร และการพัฒนาด้านอุตสาหกรรม

ปัญหาอุปสรรค เนื่องจากพื้นที่ในแต่ละภาคมีหลายจังหวัด การจัดเก็บและวิเคราะห์ข้อมูลต้องอยู่บนฐานช่วงปีที่กำหนด เพื่อเปรียบเทียบให้เห็นการเปลี่ยนแปลงเชิงพื้นที่ในระดับจังหวัดและอำเภอ ประกอบกับข้อมูลมาจากหลายหน่วยงานที่เกี่ยวข้องกับการพัฒนาพื้นที่ ต้องใช้เวลาตรวจสอบความถูกต้องของข้อมูล และบูรณาการนโยบายแผนงาน/โครงการและข้อมูลต่างๆ ให้สอดคล้องกัน ความแตกต่างของการจัดทำฐานข้อมูลที่มาจากหลายหน่วยงานที่เกี่ยวข้องกับการพัฒนาพื้นที่อาจมีการจัดทำฐานข้อมูลในมาตราส่วนและรูปแบบที่ต่างกัน ซึ่งจะต้องใช้เวลาในการแปลงฐานข้อมูลให้อยู่ในรูปแบบเดียวกันสำหรับนำมาใช้ในการวางผังนโยบายระดับภาค

3) ผังนโยบายระดับจังหวัด การดำเนินงานที่ผ่านมาได้จัดทำคู่มือผังนโยบายระดับจังหวัด ประกอบด้วยเกณฑ์มาตรฐานและรูปแบบของผังนโยบายระดับจังหวัด ขั้นตอนการดำเนินการวางและจัดทำผังนโยบายระดับจังหวัด จัดทำผังนโยบายระดับจังหวัด 4 จังหวัด โดยรวบรวมและวิเคราะห์ข้อมูล ประกอบการวางผัง ประชุมรับฟังความคิดเห็นของภาคส่วนต่างๆ เพื่อชี้แจงการดำเนินการวางและจัดทำผังนโยบายระดับจังหวัด และรับฟังความต้องการของประชาชน รวมทั้งระดมความคิดเห็นและร่วมดำเนินการจัดทำร่างผังนโยบายระดับจังหวัดร่วมกันระหว่างกรมโยธาธิการและผังเมืองและภาคส่วนที่เกี่ยวข้อง

ปัญหาอุปสรรค การดำเนินการจัดทำผังนโยบายระดับจังหวัดจะต้องดำเนินการให้สอดคล้องและเชื่อมโยงกับผังนโยบายระดับภาค แต่เนื่องจากในปี พ.ศ. 2563 ผังนโยบายระดับภาคยังดำเนินการไม่แล้วเสร็จ ผังนโยบายระดับจังหวัดจึงยังไม่สามารถดำเนินการได้ โดยจะเริ่มดำเนินการในปี พ.ศ. 2564

1.2 ผังกำหนดการใช้ประโยชน์ที่ดิน

1) ผังเมืองรวม ปัจจุบันมีผังเมืองรวมทั้งหมดจำนวน 587 ผัง ได้แก่ ผังเมืองรวมจังหวัด จำนวน 70 ผัง ผังเมืองรวมเมืองและผังเมืองรวมชุมชน จำนวน 486 ผัง และผังเมืองรวมในพื้นที่เขตพัฒนาพิเศษภาคตะวันออก (EEC) จำนวน 31 ผัง และมีจำนวนกฎกระทรวงผังเมืองรวมที่ประกาศใช้บังคับตามกฎหมายรวมทั้งสิ้น 285 ผัง

ปัญหาอุปสรรค เนื่องจากการดำเนินการขับเคลื่อนงานด้านผังเมืองในรอบปีงบประมาณ พ.ศ. 2563 ที่ผ่านมา มีปัจจัยสำคัญที่ส่งผลกระทบต่อการปฏิบัติงานด้านผังเมืองอย่างชัดเจน ประกอบด้วย สถานการณ์การแพร่ระบาดของเชื้อไวรัสโควิด-19 และการออกระเบียบคู่มือ หลักเกณฑ์ ตลอดจนแนวทางต่างๆ ที่เกี่ยวกับการดำเนินการให้เป็นไปตามพระราชบัญญัติการผังเมือง พ.ศ. 2562 ทำให้การปฏิบัติงานด้านผังเมืองซึ่งมีกระบวนการและขั้นตอนในการวางและจัดทำผังเมืองที่เกี่ยวข้องกับการเดินทางเพื่อสำรวจพื้นที่ในเขตพื้นที่วางผังในต่างจังหวัด รวมทั้งการจัดประชุมต่างๆ เจ้าหน้าที่ผู้วางผังไม่สามารถปฏิบัติงานได้ตามปกติส่งผลให้ผังเมืองที่อยู่ในขั้นตอนการวางและจัดทำผังเมืองรวมต้องล่าช้าออกไป เนื่องจากไม่สามารถดำเนินการตามกรอบระยะเวลาตามขั้นตอนการวางผังได้ตามปกติ

2) ผังเมืองเฉพาะ ปัจจุบันยังไม่มีผลการดำเนินการวางและจัดทำผังเมืองเฉพาะ ทั้งในกรณีองค์กรปกครองท้องถิ่นเป็นผู้ดำเนินการ หรือกรณีองค์กรปกครองท้องถิ่นร้องขอให้กรมโยธาธิการและผังเมืองดำเนินการแต่อย่างใด ส่วนในอนาคตมีแผนดำเนินการขับเคลื่อนการวางและจัดทำผังเมืองเฉพาะตามกฎหมาย มีเป้าหมายขั้นต้นจังหวัดละ 1 ผัง รวมทั้งหมด 76 ผัง โดยได้พิจารณาผังพื้นที่เฉพาะที่มีศักยภาพ มีความพร้อมของข้อมูล และพื้นที่มาดำเนินการขับเคลื่อนร่วมกับองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นเพื่อจัดทำผังเมืองเฉพาะตามกฎหมาย เช่น ผังเมืองเฉพาะริมปากน้ำประแส อำเภอแกลง จังหวัดระยอง ผังเมืองเฉพาะชุมชนเมืองบุรีรัมย์ อำเภอเมืองบุรีรัมย์ จังหวัดบุรีรัมย์

ปัญหาอุปสรรค เนื่องจากหลังการประกาศใช้บังคับพระราชบัญญัติการผังเมือง พ.ศ. 2562 กรมโยธาธิการและผังเมืองจะต้องดำเนินการตามกระบวนการขั้นตอนในการวางและจัดทำผังเมืองเฉพาะ เพื่อสร้างความรู้ ความเข้าใจ และเป็นแนวทางปฏิบัติแก่พนักงานวางผัง ทั้งกรณีองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นดำเนินการหรือกรมโยธาธิการและผังเมืองดำเนินการ

2. การทบทวนผังนโยบายการใช้ประโยชน์พื้นที่ และการประเมินผลการเปลี่ยนแปลงสภาพการณ์และสิ่งแวดล้อมการใช้บังคับผังเมืองรวม ในปีงบประมาณ พ.ศ. 2559 - 2562 ได้มีการติดตามสภาพการเปลี่ยนแปลงรายปีของผังเมืองรวมจังหวัด/เมือง/ชุมชน โดยเจ้าพนักงานการผังจะต้องดำเนินการติดตามสภาพการเปลี่ยนแปลงรายปี และจัดทำเป็นรายงานสภาพการเปลี่ยนแปลงรายปีของผังเมืองรวมนั้นๆ เพื่อเป็นข้อมูลนำไปใช้ในการประเมินผล รวมทั้งสิ้น 57 ผัง การประเมินผลผังเมืองรวมจังหวัด/เมือง/ชุมชน กรมโยธาธิการและผังเมืองหรือเจ้าพนักงานท้องถิ่นจะต้องดำเนินการประเมินผลการเปลี่ยนแปลงสภาพการณ์และสิ่งแวดล้อม (การใช้ประโยชน์ที่ดิน ความหนาแน่นของประชากร สภาพเศรษฐกิจและสังคม ทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม) การใช้บังคับผังเมืองรวมภายใน 5 ปี ในปีงบประมาณ พ.ศ. 2563 ได้มีการติดตามสภาพการเปลี่ยนแปลงรายปีของผังเมืองรวม จำนวน 26 ผัง การประเมินผลผังเมืองรวม จำนวน 36 ผัง

3. การพัฒนาเมืองภายใต้กรอบการผังเมือง โดยพัฒนาให้เมืองมีความปลอดภัยจากภัยธรรมชาติ มีสภาพแวดล้อมที่ดี มีระบบสาธารณูปโภคสาธารณูปการที่มีมาตรฐานโดยมีระบบป้องกันน้ำท่วมพื้นที่ชุมชน เขื่อนป้องกันตลิ่ง ระบบโครงสร้างพื้นฐาน โครงการพัฒนาตามผังเมือง และโครงการจัดรูปที่ดินเพื่อพัฒนาพื้นที่เป็นภารกิจสำคัญที่ต่อยอดจากงานผังเมืองสู่การพัฒนาเมืองเพื่อให้เกิดเมืองน่าอยู่ สะดวกสบายปลอดภัย มีการพัฒนาทางเศรษฐกิจ สังคม โครงสร้างพื้นฐาน รวมทั้งการรักษาเอกลักษณ์ทางวัฒนธรรมของชุมชน สภาพแวดล้อมและคุณภาพชีวิตที่ดี ซึ่งการพัฒนาเมืองภายใต้กรอบผังเมืองที่กรมโยธาธิการและผังเมืองดำเนินการ และเป็นเครื่องมือส่งเสริมให้เกิดการพัฒนาตามผังเมืองประกอบด้วย 2 โครงการ คือ โครงการจัดรูปที่ดินเพื่อพัฒนาพื้นที่ และโครงการพัฒนาผังพื้นที่เฉพาะเพื่อจัดทำเป็นผังเมืองเฉพาะ

4. การดำเนินการอื่นๆ ตามพระราชบัญญัติ

4.1 การจัดทำธรรมนูญว่าด้วยการผังเมือง ได้มีการแต่งตั้งคณะทำงานจัดทำร่างธรรมนูญว่าด้วยการผังเมือง ซึ่งมีหน้าที่และอำนาจในการจัดทำธรรมนูญว่าด้วยการผังเมืองเพื่อใช้เป็นหลักการพื้นฐานที่ผู้เกี่ยวข้องกับการผังเมืองพึงปฏิบัติ

4.2 การดำเนินการศึกษาเพื่อจัดทำแผนผังแสดงผังน้ำ โดยจัดทำแผนดำเนินการโครงการวางผังการระบายน้ำจังหวัดในลุ่มน้ำ “การวางผังการระบายน้ำระดับจังหวัดตามขอบเขตลุ่มน้ำ” เพื่อแก้ปัญหาอุทกภัย ประกอบด้วย ระบบระบายน้ำตามธรรมชาติ สิ่งก่อสร้างกีดขวางทางน้ำ และบูรณาการแผนงาน โครงการป้องกันและบรรเทาอุทกภัยบนฐานข้อมูลเดียวกันให้ครอบคลุมพื้นที่ลุ่มน้ำทั่วประเทศ 25 ลุ่มน้ำหลัก

4.3 การจัดทำอนุบัญญัติตามพระราชบัญญัติการผังเมือง พ.ศ. 2562 เพื่อเป็นการกำหนดแนวทางและวิธีการดำเนินงานของเจ้าหน้าที่ รวมทั้งการใช้บังคับกฎหมายที่มีผลกระทบกับประชาชน จำนวน 15 ฉบับ