ปัญหาแรงงานต่างด้าวกระทบถึงระบบเศรษฐกิจโดยรวม จึงเป็นอีกเรื่องเร่งด่วนที่คณะรักษาความสงบแห่งชาติ (คสช.) ต้องเร่งคลี่คลาย 

มีข้อเสนอแนะและแรงเชียร์จากคนในวงการ และนักวิชาการที่เกาะติดกับปัญหา

เพื่อให้การแก้ไขตรงจุด จำกัดกรอบไม่ให้ปัญหาบานปลาย 

 

อัครพงษ์ ค่ำคูณ 
วิทยาลัยนานาชาติปรีดีพนมยงค์ ม.ธรรมศาสตร์ 

      แรงงานต่างชาติ คือปัจจัยสำคัญในการ ขับเคลื่อนเศรษฐกิจของไทย โดยเฉพาะแรงงานจากกัมพูชาที่เข้ามาประกอบอาชีพก่อสร้าง อสังหาริมทรัพย์ ซึ่งได้รับผล กระทบทันทีเมื่อแรงงานอพยพกลับประเทศ อีกส่วนหนึ่งเข้ามาทำการเกษตร เก็บผลไม้อยู่แถบตะวันออก 

      ชาวกัมพูชาอ่อนไหวในประเด็นพิพาทกับไทยมาโดยตลอด ไม่ว่าจะเป็นกรณีดาราหญิงไทย หรือกรณีเขาพระวิหาร จึงเกิดความรู้สึกหวาดกลัวในกระแสข่าวลือ 

      และช่วงเวลานี้คือช่วงเพาะปลูก คนกัมพูชาทยอยกลับประเทศเป็นประจำอยู่แล้ว แต่สาเหตุที่อพยพมากกว่าปกติเพราะเขาอ่อนไหวต่อข่าวลือ 

      แต่เชื่อว่าระยะยาวไม่น่าจะมีปัญหา แรงงานเหล่านี้จะกลับเข้ามาอีกครั้งเมื่อบรรยากาศทางการเมืองของไทยดีขึ้น 

      ระหว่างนี้จึงอยากให้ คสช.กำหนดนโยบายหรือออกกฎหมายเกี่ยวกับแรงงานต่างชาติให้ชัดเจน ทั้งในแง่ของสิทธิ การจัดเก็บภาษีให้เป็นระบบ 

      ตลอดจนสวัสดิการด้านรักษาพยาบาลให้ทั่วถึงและเท่าเทียม สร้างบรรยากาศการทำงานให้ดีขึ้น มีความปลอดภัย 

     เพราะหากไม่มีสิ่งเหล่านี้คอยดูแลหรือควบคุมแรงงานก็ถือเป็นการค้ามนุษย์อย่างหนึ่ง และหากทำได้ก็จะส่งผลดีต่อแรงงานไทยในต่างประเทศที่จะได้รับการปรับระดับสิทธิของแรงงานจากประเทศอื่นๆ ได้ด้วยเช่นกัน 

      อยากให้ คสช.จัดระเบียบและจริงจังต่อการแก้ปัญหาต่อไป จนกว่าสถานการณ์จะดีขึ้น อย่าปล่อยให้ฝ่ายใต้บังคับบัญชาแตกแถวมาหาผลประโยชน์ต่อประชาชนและแรงงานได้ 

 

ภูเบศ จันทนิมิ 
นายกสมาคมการประมงแห่งประเทศไทย 

      แรงงานต่างด้าวในอุตสาหกรรมประมงไทยมีประมาณ 3 แสนราย เป็นแรงงานพม่า 60-70% ลาว 1-2% ที่เหลือเป็นแรงงานจากกัมพูชา 

     เรือประมงที่ขึ้นทะเบียนกับกรมประมงทั้งสิ้น 50,000 ลำ ขนาดใหญ่ 20,000 ลำ และเรือประมงที่ประกอบอาชีพทั้งเพื่อจับสัตว์น้ำเพื่อส่งออกและบริโภคภายในประเทศ ได้รับผลกระทบ 30-40% หยุดออกเรือไปแล้ว 10-15%

       การขาดแคลนแรงงานจากกัมพูชาครั้งนี้ถือเป็นการซ้ำเติมผู้ประ กอบอาชีพประมง เพราะปกติก็มีปัญหาแรงงานกัมพูชากลับประเทศจำนวนมาก 

     โชคดีที่ คสช.ทำประกาศชี้แจงถึงข่าวลือว่าการกวาดล้างแรงงานต่างด้าวไม่เป็นความจริง เป็นการรับมือได้เร็วมาก ส่งผลให้การไหลออกของแรงงานกัมพูชาเริ่มชะลอตัวลง

     แต่ก็เชื่อว่า ระยะนี้จะยังกลับมาไม่ทั้งหมด ขณะที่การขาดแคลนแรงงานถือเป็นเรื่องใหญ่ อาชีพการประมงที่สร้างเงินให้เศรษฐกิจไม่ต่ำกว่า 2-3 แสนล้านบาท/ปี 

     ทางการต้องเรียกหน่วยงานที่เกี่ยวข้อง ผู้ประกอบการ และธุรกิจที่ต้องใช้แรงงานต่างด้าวมาทำความเข้าใจ ทำประวัติและจดทะเบียนแรงงานต่างด้าวให้ถูกต้อง สร้างความเชื่อมั่นให้แรงงานต่างด้าวว่าจะไม่ถูกจับกุม

     น่าจะลดค่าธรรมเนียมและค่าบริหารอื่นๆ ในการขึ้นทะเบียนแรงงานต่างด้าว ไม่ควรเกิน 2,500 บาท/คน จากปัจจุบัน 4,500 บาท/คน เป็นภาระและส่งผลให้แรงงานไม่ยอมขึ้นทะเบียน

      เมื่อ คสช.ต้องการจัดระเบียบก็เป็นโอกาสอันดี แต่ต้องดำเนินการอย่างรวดเร็ว เพราะเป็นเรื่องเร่งด่วนที่ต้องการจัดการให้ถูกต้องและรวดเร็ว เพื่อไม่ให้ผลกระทบเกิดขึ้นในวงกว้าง

 

แล ดิลกวิทยรัตน์
ศาสตราภิชาน คณะเศรษฐศาสตร์ จุฬาฯ

     ปัญหาด้านแรงงานต่างประเทศหมัก หมมมายาวนาน มีลักษณะมีนอกมีในโดยตลอด ผู้อยู่ในวงการด้านแรงงานและสิทธิมนุษยชนรู้ดีว่าเรื่องนี้เกี่ยวข้องกับวงเงินมหาศาล เกี่ยวโยงกับมาเฟียที่ไม่ใช่ฝีมือเจ้าหน้าที่ระดับเล็ก หากเป็นนักการเมืองที่มีอิทธิพล 

      ส่วนหนึ่งที่เป็นสิ่งสำคัญของปัญหาคือ กระบวนการทางกฎหมายยังไม่มีผลบังคับใช้อย่างมีประสิทธิภาพ การจดทะเบียนแรงงานให้ถูกต้องตามกฎหมายยังไม่รวด เร็วเพียงพอต่อความต้องการ จนต้องไปใช้แรงงานนอกระบบหรือแรงงานเถื่อน 

      เห็นได้จากแรงงานที่เข้ามามี 3 ล้านคน แต่จดทะเบียนไม่ถึง 1 ล้านคน ทำให้เกิดวงเงินมหาศาลในการค้ำจุนแรงงานเถื่อน สุดท้ายแรงงานเหล่านั้นก็ถูกกดขี่ขูดรีดไม่ต่างจากทาส 

     การที่ คสช.เข้ามาจัดการเรื่องนี้เท่ากับชี้เป้าได้ถูกต้อง เพียงแต่ยังเป็นลักษณะปรากฏการณ์ ยังไม่แน่ชัดว่าจะสามารถแก้ปัญหาในระยะยาวได้หรือไม่ 

     แต่ข้อดีคือแม้ตอนนี้ยังเป็นการจัดการแบบปรากฏการณ์ แต่ก็ทำให้ความชั่วร้ายของวงจรนี้เงียบลงไปในระดับหนึ่ง อาจเพราะเป็นกองทัพเข้ามาจัดการคนที่เกี่ยวข้องจึงเกรงใจ 

     คสช.ต้องพิจารณาต่อไป คือ ทำอย่างไรจะเข้าไปแก้ปัญหานี้ให้ถึงแก่น อาจต้องรื้อระบบ ทำโครงสร้างใหม่ จากนี้จึงควรพิจารณาเกี่ยวกับข้อกฎหมายและการบริหาร ทำให้ทุกอย่างถูกต้องตามกฎหมายและรวดเร็ว 

     ที่สำคัญต้องเข้าใจว่าปัญหานี้มีโครงสร้างและตัวแปรที่ซับซ้อน มีผู้ที่เกี่ยวข้องหลายฝ่าย เห็นได้จากการสร้างข่าวลือให้กลุ่มแรงงานแตกตื่นกลับภูมิลำเนาเพื่อลบหลักฐานไม่ให้เชื่อมโยงถึงตัวผู้กระทำ 

      คสช.จำเป็นต้องใช้วิธีละมุนละม่อม อย่าผลีผลาม เพราะอาจทำให้โครงสร้างล้มจนเกิดภาวะขาดแคลนแรงงาน ต้องค่อยๆ แก้ไปทีละปม 

      ส่วนมุมมองจากนานาชาติหากเป็นการแก้ปัญหาที่ไม่กระทบสิทธิมนุษยชนหรือไม่ใช่ความรุนแรง และอธิบายให้เข้าใจได้ว่าการดำเนินการดังกล่าวเพื่อคุ้มครองสิทธิแรงงาน นำออกมาจากที่มืดให้อยู่ในที่สว่าง ก็เชื่อว่านานาชาติจะเข้าใจได้

 

อังสุรัสมิ์ อารีกุล 
นายกสมาคมอุตสาหกรรมก่อสร้างไทย ในพระบรมราชูปถัมภ์

     แรงงานก่อสร้างที่เป็นต่างด้าวมีทั้งกัมพูชา พม่าและลาว ชาวลาวส่วนใหญ่อยู่ภาคอีสาน ไม่เคลื่อนย้ายไปภาคอื่น ส่วนแรงงานพม่าและกัมพูชากระจายอยู่ทั่วประเทศ ขณะนี้แรงงานกัมพูชาที่กลับภูมิลำเนาบางส่วนทยอยกลับไทยแล้ว 

      ขณะนี้ความต้องการแรงงานต่างด้าวมีเพียงระดับแสนคน แต่หากภาครัฐมีการลงทุนโครงสร้างพื้นฐาน 3 ล้านล้านบาทเกิดขึ้น ความต้องการแรงงานต่างด้าวก็จะขยับขึ้นไปถึงล้านคน 

     บริษัทที่เป็นสมาชิกสมาคมแจ้งว่าตั้งแต่วันที่ 9 มิ.ย. แรงงานหายไปพอสมควร 9,000-10,000 คน ความเสียหายขึ้นอยู่กับขนาดของบริษัทก่อสร้าง เนื่องจากความต้องการแรงงานต่างด้าวในอุตสาหกรรมก่อสร้างแต่ละช่วงเวลาแตกต่างกัน 

     ผู้ประกอบการยังไม่ได้รับความเสียหายถึงขั้นงานก่อสร้างต้องหยุดทำงาน บริษัทที่ใช้แรงงานพม่ามากก็ไม่มีผลกระทบอะไรมาก ส่วนบริษัทที่จ้างแรงงานกัมพูชามากแน่นอนได้รับผลกระทบชัดเจน 

     การแก้ไขปัญหาระยะสั้นของผู้ประกอบการอาจดึงตัวแรงงานพม่ากับแรงงานไทยมาทดแทน โดยบริษัทขนาดเล็กอาจต้องจ่ายค่าจ้างแพงขึ้น ส่วนผู้รับเหมาที่รับงานก่อสร้างโครงการใหญ่ๆ ใช้แรงงานจำนวนมากอยู่แล้ว 

     แรงงานต่างด้าวเพิ่งหายไปประมาณ 2 อาทิตย์ ดังนั้น ถ้ากลับมาเร็วก็ไม่ถึงกับจะสร้างความเสียหายให้กับอุตสาหกรรมก่อสร้างมากนัก 

      ข้อเสนอแนะคืออยากให้หน่วยงานที่เกี่ยวข้องมีแนวทางการนำเข้าแรงงานต่างด้าวอย่างถูกต้อง ในราคาต้นทุนการนำเข้าที่ไม่แพงนัก 

     และขอให้แรงงานต่างด้าวในอุตสาหกรรมก่อสร้างย้ายถิ่นฐานได้ เนื่องจากไซต์งานก่อสร้างกระจายอยู่หลายพื้นที่ จบงานหนึ่งผู้ประกอบการจำเป็นต้องย้ายคนงานไปอีกไซต์งานหนึ่ง ซึ่งอาจเป็นคนละจังหวัด